Hindi gaanong matagal bago lumala ang iyong kalusugan, at isa sa pinakamabilis na paraan upang mamatay ay sa hindi maayos na kalusugan ng atay.
Ang atay ay isang mahalagang organ na matatagpuan sa kanang bahagi ng tiyan, sa ilalim ng diaphragm at sa itaas ng tiyan. Naglalaro ito ng mahalagang papel sa pagpapanatili ng kabuuang kalusugan sa pamamagitan ng iba’t ibang gawain tulad ng:
Detoksipikasyon: Tinutulong ng atay na alisin ang mga lason at nakasasamang substansiya mula sa dugo, kabilang ang mga gamot, alak, at mga metabolic na produktong basura.
Metabolismo: Binubuo nito ang mga sustansiyang mula sa pagkain, kabilang ang carbohydrates, fats, at proteins, na binabago ang mga ito sa enerhiya o itinatago para sa susunod na paggamit. Dinidinig din ng atay ang mga mahahalagang molekula tulad ng cholesterol, bile acids, at ilang mga protina.
Pag-iimbak: Nag-iimbak ang atay ng mahahalagang sustansiya tulad ng glycogen (isang anyo ng glucose), bitamina (tulad ng A, D, E, K, at B12), at mga mineral (tulad ng bakal at tanso) para sa paggamit kapag kinakailangan.
Produksiyon ng Bile: Lumilikha ang atay ng bile, isang luntiang-dilaw na likido na tumutulong sa pagsusunog at pag-absorb ng taba sa maliit na bituka.
Regulasyon ng Dugo: Tinutugunan nito ang antas ng asukal sa dugo sa pamamagitan ng pag-iimbak ng labis na glucose bilang glycogen o paglalabas nito sa dugo kapag kinakailangan. Tinutulungan din ng atay na mapanatili ang dami ng dugo at inaalis ang mga lumang o sira-sirang selula ng dugo at pathogen.
Ang pagkasira ng atay ay maaaring sanhi ng iba’t ibang mga salik, kabilang ang:
Paggamit ng Alak: Ang labis at matagalang pag-inom ng alak ay maaaring magdulot ng pinsalang atay, kabilang ang fatty liver, alcoholic hepatitis, at cirrhosis.
Mga Impeksyon ng Virus: Ang mga virus tulad ng hepatitis B, hepatitis C, at hepatitis D ay maaaring makapasok sa atay at magdulot ng pamamaga, na nagreresulta sa pinsalang atay o cirrhosis kapag hindi naagapan.
Non-Alcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD): Ang kondisyong ito ay nagaganap kapag ang labis na taba ay nagtatambak sa atay, kadalasang nauugnay sa labis na timbang, resistensya sa insulin, mataas na kolesterol, o mataas na triglycerides.
Mga Sakit ng Autoimmune: Ang mga kondisyon tulad ng autoimmune hepatitis, primary biliary cirrhosis, at primary sclerosing cholangitis ay nagyayari kapag ang immune system ng katawan ay naliligaw at sumasalakay sa atay, na nagreresulta sa pamamaga at pinsala.
Mga Gamot at Lason: Ang ilang mga gamot, mga halamang-gamot, at pagkakalantad sa mga lason tulad ng industrial chemicals o mga kabute ay maaaring magdulot ng pinsala o pagkasira sa atay.
Mga Disorder sa Metabolismo: Ang mga genetic disorder tulad ng hemochromatosis, Wilson’s disease, at alpha-1 antitrypsin deficiency ay maaaring magdulot ng pag-aksyumula ng nakasasamang sustansya sa atay, na nagreresulta sa pinsala sa paglipas ng panahon.
Mga Kronikong Sakit: Ang mga kondisyong tulad ng kronikong viral infections, congestive heart failure, at ilang uri ng kanser ay hindi direktang nakakaapekto sa atay at nagbibigay ng kontribusyon sa pagkasira nito.
Masamang Diyeta: Ang pagkain ng maraming mga pagkaing pinroseso, asukal, at hindi malusog na taba ay maaaring magdulot ng sobrang timbang, diabetes, at NAFLD, na maaaring magdulot ng pinsala sa atay.
Mahalaga na panatilihing malusog na pamumuhay, iwasan ang labis na pag-inom ng alak, at kumonsulta sa doktor kung mayroong nararanasang mga sintomas ng sakit sa atay upang maiwasan o pamahalaan ang pagkasira ng atay. Ang regular na mga check-up at pagsusuri ay makakatulong din sa pagtukoy ng anumang isyu sa atay nang maaga.
